วัดพระธาตุหมื่นครื้น

วัดพระธาตุหมื่นครื้นเป็นวัดที่เก่าแก่ ตั้งอยู่เลขที่ 610/2 บ้านวังหม้อพัฒนา หมู่ 11 ตำบลต้นธงชัย อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง อยู่ห่างจากมณฑป   หลวงพ่อเกษมเขมโก ประมาณ ๕๐๐ เมตร เป็นวัดที่    ตกหล่นหายไปจากทะเบียนของกรมการศาสนา จากการพิสูจน์ทางวัตถุของกรมศิลปากรทราบว่า มีการบูรณะหลังสุดผ่านมาประมาณ 600 ปีเศษ มีอายุไม่ต่ำกว่า 1,000 ปีขึ้นไป พิสูจน์จากหลักฐานอิฐเก่าๆ ที่พบในวัด คาดว่าสร้างขึ้นในสมัยอยุธยาเมื่อ พ.ศ.1223 มีวิหารและเจดีย์     มีอายุเก่าแก่ถึง 1,342 ปี จัดเป็นโบราณสถานแห่งหนึ่งของ จังหวัดลำปาง

ภาพถ่าย ฐานชุกชี วิหาร วัดพระธาตุหมื่นครื้น

องค์เจดีย์ประธานภายในวัดได้รับการขุดแต่งทางโบราณคดีในปี พ.ศ.2538 มีการกำหนดอายุจากหลักฐานที่ขุดพบอยู่ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 20-21 และได้รับการบูรณะส่วนองค์เรือนธาตุในปี พ.ศ.2539        ส่วนยอดได้รับการออกแบบและต่อเติมจนแล้วเสร็จใน   ปี พ.ศ.2546 และได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาในปี พ.ศ.2541 สิ่งสำคัญในวัดคือเจดีย์องค์ประธานภายในวัดเป็นศิลปะแบบล้านนา พระธาตุเจดีย์ที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุเป็นที่เคารพนับถือของชาวบ้านในท้องถิ่นและทั่วไป

ภาพถ่าย ชิ้นส่วนพระพุทธรูปเก่า ประดิษฐานบนฐานชุกชี วิหาร วัดพระธาตุหมื่นครื้น

วัดพระธาตุหมื่นครื้นได้รับการรับรองจดทะเบียนยกฐานะเป็นวัดโดยสมบูรณ์ วันที่ ๒๔ พฤศจิกายน ๒๕๔๓ ปี พ.ศ. ๒๕๕๕ เจ้าหน้าที่สำนักงานศิลปากรที่ ๗ น่าน ได้เข้าทำการสำรวจขุดดินบริเวณโดยรอบวิหารและเจดีย์ของวัดพระธาตุหมื่น มีอายุเก่าแก่ ๑,๓๔๒ ปี สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ.๑๒๒๓ บูรณะ และขุดสำรวจศึกษาชั้นวัฒนธรรม จากนั้น เดือน ตุลาคม ๒๕๔๔ ได้เกิดพายุฝนถล่ม จนทำให้โครงสร้างที่ทำด้วยอิฐมอญเก่าแก่หล่นลงแตกเสียหายเป็นจำนวนมาก และต่อมากรมศิลปากรได้บูรณะซ่อมแซม

จากการขุดสำรวจระหว่างบูรณะวิหารและเจดีย์ พบโบราณวัตถุหลายรายการ และพบแนวกำแพงแก้วโบราณ เศษวัตถุโบราณหลายชนิด ทั้งเศษกระเบื้องดินเผาสมัยโบราณ ยังไม่สามารถระบุได้ว่าอายุมากเท่าไร  มีเครื่องปั้นดินเผาบางชิ้น เป็นต้นตำรับเครื่องปั้นของจังหวัดลำปาง และลวดลายทุ่งเตาไห คาดว่าน่าจะอยู่สมัยล้านนาตอนต้น นอกจากนี้ยังพบไหโบราณและตะปูจีน คาดว่าน่าจะอยู่ในสมัยอยุธยา เพราะสมัยนั้นการตอกหรือยึดสิ่งของต่าง ๆ ชาวอยุธยาจะนิยมใช้ตะปูจีน และยังพบลำตัวของพระพุทธรูปเก่าขนาดใหญ่ พร้อมแจกันที่คล้ายจะบรรจุกระดูกไว้ข้างใน

ภาพถ่าย แนวกำแพงแก้ววัดพระธาตุหมื่นครื้น

แนวกำแพงแก้ว อยู่ห่างจากพระเจดีย์ประมาณ  ๓ เมตร เจ้าหน้าที่ได้ขุดเพิ่มเป็นทางยาวเพื่อหาแนวเขตการก่อสร้างกำแพงแก้วไว้โดยรอบวิหารและเจดีย์เป็นวงกว้าง หรือมีการก่อสร้างไว้เฉพาะบริเวณโดยรอบ    พระเจดีย์แห่งเดียว ต่อมาได้ขุดแนวกำแพงแก้วโดยรอบ ด้านหลังได้เลยออกไปนอกเขตวัด บริเวณด้านหลัง พระธาตุ ซึ่งเป็นที่ดินของเอกชน ซึ่งทางวัดจะได้ทำการเจรจาขอบริจาคให้เป็นที่ของทางวัดฯ ต่อไป นอกจากนี้แนวกำแพงแก้วยังมีฐานของซุ้มประตูให้เห็นอยู่ทั้ง  ๓ ด้าน คือด้านหน้า ด้านหลัง และด้านซ้ายทางทิศเหนือ

พระบรมธาตุเจดีย์ วัดพระธาตุหมื่นครื้น ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และพระธาตุของพระโมคคัลลาน์ คาดว่าสร้างขึ้นในสมัยอยุธยา พ.ศ.๑๒๒๓